Indianie (Ameryka Północna)

Indianie to setki narodów, które zamieszkują kontynent amerykański od wielu tysiącleci. Narodów niezwykle urozmaiconych pod względem kulturowym i językowym.  Indianie Amerykańscy od wieków przystosowali się do zróżnicowanych warunków naturalnych panujących na kontynencie. Mieszkali i ciągle mieszkają na lodowatej północy i na gorącym południu. Na pustyniach, oceanicznych wybrzeżach i w żyznych dolinach rzek. Przemierzali wielkie równiny, wysokie góry i niekończące się kiedyś lasy. Dostosowywali swoją gospodarkę do środowiska. Organizowali się na różne sposoby w grupy społeczne, dopełniali rytuałów, przekazywali z pokolenia na pokolenia swoje wierzenia i wiedzę o świecie.
Przybycie europejskich kolonistów zmieniło ich życie, rozbiło wiele elementów ich kultur, zmusiło do nieodwracalnych, koniecznych dla przetrwania zmian.

Obecnie w USA żyje ponad 6 milinów ludzi, którzy określają się jako Amerykańcy Indianie. Istnieją 574 plemiona uznane przez rząd federalny.  Mieszkają w 326 rezerwatach i w większości miast i miasteczek. Pracują we wszystkich zawodach. Są robotnikami, farmerami, prawnikami, biznesmenami, nauczycielami, lekarzami, artystami. Organizują się. Celebrują swoje kultury podczas powwows. Walczą o przetrwanie swoich języków i rytuałów, o prawa do ziemi przodków i jej darów.

Krótka informacja na temat narodów indiańskich na stronie National Congress of American Indians

Rdzenni Amerykanie  czy  Indianie (amerykańscy) (Native American czy American Indian)

albo: amerykański tubylec, krajowiec, aborygen, autochton, Eskimos, członek Pierwszego Narodu, rdzenny mieszkaniec Alaski, rodowity Amerykanin, rodzimy ……

Wszystkie te określenia mają nieco inny zakres znaczeniowy i są zwyczajowo używane w różnych kontekstach. Określenie aborygen- synonim tubylca i autochtona, – zwykle w użyciu oznacza przedstawiciela rdzennej ludności Australii. Krajowca i tubylca spotykamy częściej w dawnych relacjach z podróży do egzotycznych krain, niż obecnie.

Debata jakich określeń używać mówiąc o Indianach Amerykańskich oraz o kolonialnej, nieprawidłowej, politycznie nabrzmiałej nazwie „Indianin” przetoczyła się po Stanach Zjednoczonych w latach 1960tych. W Polsce nie miała znaczenia (ze zrozumiałych zresztą względów – problem to daleki od polskich spraw, poza tym po polsku istnieją odrębne określenia na mieszkańca Ameryki i mieszkańca Indii). Debata zainteresowała  ledwie wąską grupę ludzi zafascynowanych pierwszymi mieszkańcami Ameryki.

Słownik PWN podaje: „Indianin”- rdzenny mieszkaniec Ameryki, rodowity Amerykanin, rodzimy Amerykanin. Rozróżnienie politycznego zabarwienia znaczeń pomiędzy nazwami „Native American” (rdzenny Amerykanin) i “American Indian” (Indianin) dopiero nabiera w języku polskim znaczenia.

Terminy o jakie toczyła się rozpoczęta w USA w latach 1960tych batalia pozostają nadal w użyciu.

Debata ucichła, nierozstrzygnięta, a raczej rozpłynęła się w przyzwoleniu na używanie takiej nazwy jaka odpowiada mówiącemu.

Nazwa „Indianin” a właściwie ‘Indio” pochodzi oczywiście od Krzysztofa Kolumba, który pewny, że dopłynął do wybrzeży południowo – wschodniej Azji, do Indii, nazwał napotkaną ludność tubylczą zgodnie z tym przekonaniem. Nazwy Ameryka zaczęto używać na początku XVI wieku, za sprawą niemieckiego kartografa Martina Waldseemullera, który opublikował mapę zachodniej półkuli i nazwał zachodni kontynent Ameryką na cześć włoskiego żeglarza Amerigo Vespucciego, który pierwszy zrozumiał, że ląd, na który natknął się Kolumb nie jest częścią Azji, tylko prawdziwie Nowym Światem. Wkrótce potem przymiotnik „amerykański” odróżniał Indian mieszkańców Nowego Świata, od mieszkańców Azji.

Określenie American Indian – Indianin Amerykański zagnieździło się w języku prawnym, politycznym i potocznym mocno i na długo.

Czy wiesz, że: pobierz plik ważnych i cennych informacji na temat rdzennych mieszkańców Ameryki: Czy wiesz, że… 09.2022

Native Peoples of North America to podręcznik w języku angielskim, w wolnym dostępie, opublikowany przez Open Suny.

Autorka, Susan Stebbins z Universytetu w Albany, wprowadza czytelnika w problematykę związaną z tubylczymi narodami Ameryki Północnej.

Można pobrać w formacie PDF albo epub